|
Przemiany granic państwowych w Bieszczadach
Bieszczady, od dawien dawna, były naturalną granicą, najpierw pomiędzy Rusią a Węgrami, a później między Polską a Węgrami.
Aż do upadku państwa polskiego (1795 r.), granica biegnąca przez Bieszczady nie była właściwie wyznaczona, ponieważ w tym okresie nie posiadano dokładnych map topograficznych. Pierwsza mapa tych granic powstała w 1782 roku.
Podczas pierwszej delimityzacji (wyznaczenia granic w terenie) postawiono słupki graniczne, które przetrwały do dzisiaj. Był okres, kiedy oznaczenia "ĆS" (Czechosłowacja) zmieniano na "S" (Słowacja), oznaczenia "P" zmieniano na "D" (Niemcy). Później przywracano te oznaczenia. Zmiany te widoczne są spod warstw farby. Do dziś pod Czereninem można zobaczyć przewrócony monolit, który niegdyś wyznaczał zbieg granic pomiędzy Węgrami, Słowacją i Generalnym Gubernatorstwem.
Granica z Cechosłowacją została zmieniona tylko w okolicy Balnicy. Przed zmianą, kolejka na odcinku Cisna - Łupków, kursowała po stronie czechosłowackiej. Do zmian doszło w 1938 roku, kiedy to strona polska otrzymała 0,8 km2. Po II wojnie światowej przywrócono granicę sprzed 1918 roku, którą następnie zmieniono w latach siedemdziesiątych do stanu z 1938 roku.
Władze ZSRR odstąpiły Polsce Przemyskie i Dynowszczyznę. Wówczas granica przebiegała Sanem tylko do góry Jawor, na kórej do czasów współczesnych widoczna jest przecinka graniczna. Dalszy przebieg granicy to - pasmo Żukowa, Ustianowa, na zachód od Strwiążyska i Łodyny. Na północ od Liskowatego, granica ta łączyła się z obecną linią graniczną w lesie Karaszyn. W wyniku tych zmian Lutowiska, Czarna, Ustrzyki Dolne weszły ponownie w granice USRR, a wsie na tym terenie przeszły kolektywizację.
Pod koniec lat czterdziestych Moskwa doszła do wniosku, że kopalnie węgla kamiennego pod Sokołowem są bardziej potrzebne jej niż Polsce. Dlatego też zaproponowała Polsce wymianę obszarów granicznych. Strona polska miała odstąpić teren nadbużański wraz z lewobrzeżnym Sokolem, Krystynopolem, Bełzem, Warężem i Uhnowem. Otrzymałaby za to obszar w Bieszczadach z Lutowiskami, Ustrzykami Dolnymi i Dobromilem. Strona polska przejąć miałaby w ten sposób linię kolejową Przemyśl - Zagórz i kopalnie ropy naftowej w Czarnej. Kopalnia ta stała się przedmiotem sporu. Strona radziecka twierdziła, że odstepując ją Polsce poniosła spore straty. Od Polski zażądano dopłaty w złocie. Gdy strona polska nie zaakceptowała tego, ZSRR odciął teren przekazywany w ten sposób, że część lini kolejowej pozostała poza granicami Polski. Ostatecznie granice ustalono dopiero w 1951 roku.
Obie strony musiały przesiedlić ludność, lecz pozostawić cały majątek trwały. Polska przejęła majątek trwały w dość dobrym stanie. Natomiast lasy były zdewastowane, gdyż przed wysiedleniem tereny zostały poddane gruntownej wycince.
Granica między Polską a ZSRR swój ostateczny kształt przyjęła w 1951 roku. Odtąd strzeżona była praktycznie po stronie wschodniej - pasem zasieków i zaoranej ziemi z wieżami wartowniczymi zwanym "sistiema". Pas graniczny biegł samą granicą tylko pomiędzy Przełęczą Użocką a Opołonkiem. W innych miejscach był odsunięty od lini granicznej o nawet kilka kilometrów, ale to nie przeszkadzało temu aby patrole sowieckich strażników pojawiały się na Przełęczy Bukowskiej. Dochodziło do przypadków, że turyści z polskiej strony byli porywani przez strażników sowieckich, którzy dzięki temu otrzymywali dodatkowy urlop.
Na szczęście, doszło do kolejnych zmian na początku lat 90-tych XX w. Są nowe granice - Słowacka i Ukraińska, które - miejmy nadzieję - nie ulegną już żadnym zmianom.
wstecz
|
